צמצום מחלת הכלבת - דף הסברה

תושבות ותושבים יקרים,
בעקבות ריבוי מקרי הכלבת שאירעו לאחרונה ברשויות השכנות לנו: גלבוע, עמק המעיינות ובית שאן, ולאור מקרי הכלבת שנתגלו לאחרונה בקיבוץ מרחביה, מושב מרחביה ודברת, מצורף מידע מאת רשות הטבע והגנים, בנושא צמצום התפשטות מחלת הכלבת.

תודה על שיתוף הפעולה,
ד"ר גלית וונדר, מנהלת השירות הווטרינרי במועצה

צמצום מחלת הכלבת - זה בידיים של כולנו!
כלבת היא מחלה מסוכנת לבני אדם ולבעלי חיים, ומחייבת טיפול מיידי. מעבירי המחלה העיקריים הם תנים, שועלים וכלבים משוטטים, והיא מועברת במגע בין חיה נגועה לחיה שאינה מחוסנת. להתפרצות הכלבת בשנים האחרונות אחראים בעלי חיים נגועים שהגיעו מחוץ לגבולות ישראל (לבנון, סוריה, ירדן). על מניעת מחלת הכלבת מופקד משרד החקלאות, שמוציא הנחיות לריסון המחלה ולטיפול בה. עם זאת, מאחר שמעבירות המחלה הן גם חיות בר (בעיקר תנים), גם רשות הטבע והגנים מעורבת במאבק להתפשטותה. חשוב להבין שצמצום התפשטות המחלה הוא גם בידיים של כולנו!

מה מביא להתפשטות המחלה בחיות בר?
גורם מרכזי להתפשטות המחלה בקרב חיות הבר הוא צפיפות יתר כתוצאה מריבוי לא טבעי. ככל שצפיפות אוכלוסיותיהן גדולה יותר, כך עולה הסיכוי להעברת המחלה.
הגורם המכריע להתפתחותן של אוכלוסיות יתר של תנים ושל חיות אחרות הוא כמויות גדולות של מזון זמין במרבית ימות השנה, מפעילות האדם. בסביבת מזון זמין צאצאים רבים יותר מגיעים לגיל בגרות, וכך נוצרות אוכלוסיות צפופות. מזון זמין נמצא בכל מקום – במזבלות, בפחי אשפה לא סגורים, בשיירי מזון של חיות בית (כלבים וחתולים), ובמתקני גידול בעלי חיים כגון לולים, רפתות, דירים, בריכות דגים, ועוד. בנוסף, המזון הקל להשגה מושך את חיות הבר אל האדם ואל חיות הבית והמשק, ומגביר חשיפה מסוכנת לחיות נגועות.

מה עושים?
רשות הטבע והגנים עוסקת במחלת הכלבת בכובד ראש, והיא עובדת בשיתוף פעולה מלא עם כלל הגורמים האחראים, בהם השירותים הווטרינריים במשרד החקלאות והרשויות המקומיות. הרשות שותפה לשירותים הווטרינריים של משרד החקלאות בפרויקט חיסון התנים והשועלים נגד כלבת. במסגרת הפרויקט מפזרים מכלי טיס ומהקרקע תרכיבי חיסון אוראליים נגד מחלת הכלבת, במטרה לחסן את התנים והשועלים. פעולות אלו חשובות, אך יעילותן מוגבלת ויש לנקוט באמצעים נוספים למניעת התפתחותן של אוכלוסיות יתר של תנים, שועלים וחיות בר אחרות. הדבר המרכזי עליו כולנו יכולים להשפיע הוא טיפול בזמינות המזון ופסולת האדם וסילוק מקורות המשיכה בנקודות האכלה ביישובים. 

להלן מספר פעולות יעילות ופשוטות שכולנו יכולים לעשות:

סלקו מקורות של מזון זמין
אין להשאיר אשפה גלויה, יש לפנותה לפחי אשפה ולסגור אותם היטב.
אין להשליך פגרי עופות, דגים וחיות משק במקום נגיש לבעלי חיים אלא לפנותם למכלים סגורים המיועדים לכך.

גידור מונע
מומלץ מאוד לגדר רפתות, דירים, לולים, מפטמות, וגם אתרי הטמנת פסולת ומרכזי מזון.

הגנו על חיות המחמד
אל תניחו לחיות המחמד שלכם לשוטט לבדן. בטיול עם הכלב עליו להיות קשור. חובה לחסן את הכלבים נגד כלבת. חיסון חיות הבית וחיות המשק הוא באחריות בעליהן.

האכילו בחוכמה
אין להשאיר מזון לחיות מחמד בכלים פתוחים מחוץ לבית. מוטב להאכילן בשעות היום ולא בשעות הלילה – השעות שבהן חיות הבר פעילות – ואת השאריות אין להשאיר בחוץ. כמו כן יש להאכיל חתולי רחוב בצורה
אחראית ולפנות את שיירי המזון והמים בתום האכלה.

שמרו מרחק
האכלת חיות בר והתיידדות איתן עלולות לגרום לשינוי בהתנהגותן ולהפחית את חששן הטבעי מבני אדם. התקרבותן אלינו מעלה את הסיכון מפגיעה מהן.

בכל מקרה של נשיכה יש לשטוף את מקום הנשיכה בהרבה מים ובסבון, לפנות לקבלת טיפול מידי ולדווח למשרד הבריאות. בכל הקשור לחיית מחמד ולאירועים בשטחים עירוניים יש לפנות ישירות לשירות הווטרינרי של העירייה או המועצה. אם הנשיכה היא מחיית בר או אם נתקלתם בחיית בר תוקפנית, הודיעו מייד לרשות הטבע והגנים בטלפון 3639* או פנו למוקד המועצה בלחיצה כאן או בטל' 04-642100 

---

الحدّ من انتشار داء الكَلَب - الحل بأيادينا جميعاً

داء الكلَب هو مرض خطير للإنسان والحيوانات، ويتطلب العلاج الفوري. الحيوانات الرئيسيّة التي تحمل هذا المرض هي ابن آوى، الثعالب والكلاب الضالة، ويُنقل عن طريق اللمس بين الحيوان المصاب والحيوانات التي لم تحصل على التطعيم. في السنوات الأخيرة المسؤول عن انتشار هذا المرض هي الحيوانات المصابة التي أتت من خارج حدود إسرائيل )لبنان، سوريا، الأردن(.
وزارة الزراعة هي المسؤولة عن الوقاية من داء الكلَب، وهي تصدر توجيهات للحدّ من المرض وعلاجه. ومع ذلك، بسبب انتقال المرض عن طريق الحيوانات البريّة )بالأخص ابن آوى(، تُشارك سلطة الطبيعة والحدائق أيضا في محاربة انتشاره. من المهم أن نفهم أن الحد من انتشار المرض هو أيضا في أيدي كل واحد منّا.

ما الذي يسبب انتشار المرض لدى الحيوانات البرية؟
السبب الرئيسي لانتشار المرض لدى الحيوانات البرية هو الاكتظاظ الكبير بسبب التكاثر غير الطبيعي. كلما ازداد عددها، ازدادت فرصة نقل المرض. ما الذي يسبب التكاثر غير الطبيعي لدى الحيوانات البرية؟ العامل الأساسي في الازدهار  لمفرط لعدد حيوانات ابن آوى وغيرها من الحيوانات البرية هو الكميات الهائلة من المواد الغذائية المتوفرة في معظم أوقات السنة التي يتركها الانسان، ففي المناطق التي يتوفر فيها الغذاء يصل الكثير من صغار الحيوانات إلى مرحلة  لبلوغ، وبذلك تزداد اعدادها. الغذاء متوفر في كل مكان - في المزابل، في حاويات القمامة الغير مغلقة، بقايا طعام الحيوانات المنزلية )الكلاب والقطط(، وكذلك في مزارع تربية الحيوانات مثل أقفاص الدجاج، الحظائر، الزرائب، أحواض الأسماك، وغيرها. بالإضافة إلى ذلك، يجذب الطعامُ المُتاح الحيوانات البرية الى الإنسان والحيوانات المنزلية وحيوانات المزارع، ويزيد من التعرض الخطير للحيوانات المصابة

ماذا نفعل؟
تتّخذ سلطة الطبيعة والحدائق داء الكلَب على محمل الجد، وهي تعمل بالتعاون الكامل مع جميع الأطراف المسؤولة، بما في ذلك الخدمات البيطرية في وزارة الزراعة والسلطات البلدية.
السلطة هي شريك للخدمات البيطرية بوزارة الزراعة في مشروع تطعيم الحيوانات البرية ضد داء الكلَب. في إطار المشروع، تَنثُر اللقاحات الفمويّة ضد داء الكلَب من الطائرات ومن الأرض، من أجل تطعيم حيوانات ابن آوى والثعالب. هذه
الإجراءات مهمة، ولكن فعاليتها محدودة إذا لم تبذل الجهود في محاولة الحد من التكاثر المفرط للحيوانات البرية، مثل المحافظة على النظافة والصحة، أي الحدّ من توافر الأغذية والنفايات البشرية، وإزالة مصادر الجذب في امكان التغذية في
البلدات السكنية.

تقع مسؤولية المحافظة على النظافة والصحة على البلديات والسلطات، ولكنها تعتمد أيضا علينا جميعا. هناك إجراءات بسيطة وفعّالة يمكن لكل واحد منا القيام بها:

تخلصوا من مصادر الغذاء المتاحة
لا تتركوا القمامة مفتوحة، يجب إزالتها في حاويات القمامة وإغلاقها بإحكام. لا ترموا جثث الطيور، الأسماك وحيوانات المزرعة في مكان يسهل للحيوانات الوصول إليه بل يجب التخلص منها في حاويات مغلقة خاصة.

بناء جدران واقية
ننصح بشدة إقامة جدران وسياجات حول الحظائر، الزرائب، أقفاص الدجاج، مزارع تسمين الحيوانات وكذلك مواقع مدافن القمامة والمراكز الغذائية.

حماية الحيوانات الأليفة
لا تدعوا حيواناتكم الأليفة التجوّل وحدها. خلال نزهة بصحبة الكلب يجب أن يكون مربوطا. يجب تطعيم الكلاب ضد داء الكلَب. تقع مسؤولية تطعيم الحيوانات الأليفة وحيوانات المزرعة على عاتق أصحابها.

تغذية بطريقة حكيمة
عدم ترك طعام الحيوانات الأليفة في أوعية مفتوحة خارج المنزل. من الأفضل إطعامها خلال النهار وليس في ساعات الليل - عندما تكون الحيوانات نشطة – وعدم ترك بقايا الطعام في الخارج. إطعام قطط الشوارع يتم بطريقة مسؤولة
وعند الانتهاء يجب جمع بقايا الطعام والماء.

تجنبوا الاقتراب من الحيوانات البرية
إطعام الحيوانات البرية وتكوين صداقات معها يمكن أن يسبب في تغيير سلوكها وتقليل خوفها الطبيعي من الانسان. قربها منّا يزيد من خطر إيذاءها.

في حالة التعرّض للعضّ، يجب غسل المكان المصاب بالكثير من الماء والصابون، التوجه للحصول على العلاج الفوري وإخبار وزارة الصحة. فيما يتعلق بالحيوانات الأليفة والحوادث التي تواجهونها في المناطق المدنيّة يرجى التوجه مباشرة الى الخدمات البيطرية التابعة للبلدية أو المجلس المحلي. إذا تعرّضتم لعضّة حيوان بري أو إذا واجهتم حيوانا عِدائيّا، أبلغوا سلطة الطبيعة والحدائق فورا على هاتف 3639*